1. ปัจจัยกระตุ้นการสร้างเม็ดสีผิว

          1.1   แสงแดด   

          แสงแดดประกอบไปด้วยรังสี UVA, UVB และ VL (Visible light)   สามารถกระตุ้นเซลล์ผลิตเม็ดสีผิว (Melanocyte) ให้ผลิตเม็ดสีผิวได้  ดังนั้น  ผู้ที่โดนแสงแดดเป็นประจำ หรือแม้แต่แสงไฟ หรือแสงจากมือถือ ซึ่งมีรังสีต่างๆ เหล่านี้จึงมีโอกาสที่จะทำให้ผิว และริมฝีปากหมองคล้ำได้  นอกจากนี้ความร้อนจากแสงแดดยังเป็นสาเหตุทำให้ร่างกายขาดน้ำ  น้ำระเหยจากเซลล์ริมฝีปากเป็นสาเหตุทำให้ปากแห้งแตกได้

          1.2   มลภาวะและอนุมูลอิสระ (Free radicle)  


         

          อนุมูลอิสระเป็นสิ่งที่พบได้ทั่วไปในสิ่งแวดล้อม หรืออาหารที่รับประทานเข้าไป  อนุมูลอิสระสามารถทำร้ายเซลล์ผิวหรือเซลล์ของริมฝีปากโดยการไปแย่งอิเลคตรอนของเซลล์ปกติ  ทำให้เซลล์ปกติโดนทำร้าย จึงเป็นสาเหตุของริ้วรอย ร่องลึกต่างๆ นอกจากนี้เมื่อเจอรังสียูวีในแสงแดดจะทำให้เกิดปฏิกิริยาสามารถกระตุ้นการสร้างเม็ดสีผิว จึงทำให้ผิวพรรณและริมฝีปากดำ หมองคล้ำ ไม่สดใส  หากริมฝีปากต้องพบเจออนุมูลอิสระบ่อย ๆ เซลล์ริมฝีปากจะถูกทำลายทำให้ริมฝีปากแตก ลอก ได้
         
          1.3  สูบบุหรี่

          ในควันบุหรี่มีสาร Nicotine  และ Benzopyrene  เมื่อสัมผัสกับริมฝีปากแล้วจะไปกระตุ้นการสร้างเม็ดสีผิว  ดังนั้น  ผู้ที่สูบบุหรี่ส่วนใหญ่จึงมีริมฝีปากที่ดำและหมองคล้ำ นั่นเอง

          1.4  การแพ้และระคายเคือง    

           เมื่อริมฝีปากเกิดการแพ้หรือระคายเคืองจะเกิดการอักเสบตามมา  หลังจากการอักเสบหายจะทำให้เกิดการสร้างเม็ดสีผิวขึ้น เรียกว่า post inflammatory hyperpigmentation  ดังนั้น  ในคนที่ริมฝีปากสัมผัสกับยาสีฟัน ลิปสติก หรือเครื่องสำอาง แล้วเกิดการแพ้ หรือระคายเคือง  เมื่อหายแล้วริมฝีปากจึงมีลักษณะดำ หมองคล้ำ   จากสถิติแล้วสารที่เป็นส่วนผสมในเครื่องสำอางแล้วอาจทำให้เกิดการแพ้หรือระคายเคือง  ได้แก่  สี  น้ำหอม แอลกอฮอล์ และสารกันเสีย นั่นเอง  นอกจากนี้การใช้ลิปสติกสีเข้ม ๆ ติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน  แล้วล้างทำความสะอาดออกได้ไม่ดีพอ จะทำให้เม็ดสีในลิปสติกติดเซลล์ริมฝีปาก ทำให้เกิดริมฝีปากดำหมองคล้ำได้เช่นกัน   ริมฝีปากที่เกิดการแพ้หรือระคายเคืองนอกจากจะมีสีที่เข้มขึ้นแล้ว อาจเกิดเป็นรอยแดง บวม แห้ง แตก ลอกได้เช่นกัน

          1.5  ผักและผลไม้ที่มีสารโซราเลน (psoralen)  

          ผักและผลไม้พวกนี้  ได้แก่  ขิง คลื่นฉ่าย ผักชี  หอม  กระเทียม  ผลไม้รสเปรี้ยว  เช่น ส้ม มะนาว มะกรูด  สับปะรส มะม่วง ฯลฯ  หากรับประทานแล้วทำความสะอาดริมฝีปากไม่ดีพอ สารโซราเลนนี้จะตกค้างตามริมฝีปาก  เมื่อโดนรังสียูวีในแสงแดดจะเกิดปฏิกิริยาทำให้กระตุ้นการผลิตเม็ดสีผิวปริมาณมากออกมาได้

2. พฤติกรรมไม่พึงประสงค์  ได้แก่

          2.1 เลียริมฝีปากบ่อย ๆ  ทำให้ริมฝีปากหมองคล้ำได้ เนื่องจากในน้ำลายของคนเรามีเอนไซม์ ซึ่งเมื่อสัมผัสริมฝีปากบ่อย ๆ  จะทำให้เกิดการระคายเคือง เป็นสาเหตุให้ริมฝีปากดำ แห้งแตก หมองคล้ำได้

          2.2 ดื่มน้ำน้อย   การดื่มน้ำน้อยทำให้ร่างกายขาดน้ำ แสดงออกมาด้วยอาการปากแห้งแตก  นอกจากนี้ยังทำให้การไหลเวียนเลือดไม่ดี เป็นสาเหตุทำให้ริมฝีปากหมองคล้ำได้

          2.3 ไม่ออกกำลังกาย   การออกกำลังกายช่วยให้เลือดในร่างกายและริมฝีปากไหลเวียนได้ดี  ดังนั้น ในคนที่ออกกำลังกายจึงมีริมฝีปากอมชมพูระเรื่อ  และผิวพรรณที่เปล่งปลั่งสดใส  ส่วนผู้ที่ไม่ออกกำลังกายนาน ๆ จะทำให้เลือดไหลเวียนได้ไม่ดี  ริมฝีปากจึงหมองคล้ำ ไม่สดใส เปล่งประกายนั่นเอง

          2.4 ดื่มชา กาแฟ และเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนปริมาณมาก   เนื่องจากคาเฟอีนมีฤทธิ์ขับปัสสาวะ ดังนั้น  จึงทำให้ปัสาวะบ่อยเป็นสาเหตุทำให้ริมฝีปากขาดน้ำ แห้งแตก หรือดูไม่อวบอิ่ม สดใสได้  นอกจากนี้ในชาและกาแฟยังมีเม็ดสีที่สามารถตกค้างและสะสมที่ริมฝีปาก หากไม่ทำความสะอาดปากดีๆ ก็ทำให้ริมฝีปากหมองคล้ำได้    

          2.5  อยู่ในที่อากาศหนาวเย็น  ในสิ่งแวดล้อมที่หนาวเย็น ร่างกายจะปรับตัวเพื่อลดการสูญเสียความร้อน โดยทำให้หลอดเลือดหดตัว ดังนั้นเลือดจึงไหลเวียนไม่มี ทำให้ริมฝีปากซีดหรือคล้ำได้

         2.6  ริมฝีปากแห้ง แตก  เพราะปัจจัยต่างๆ แต่ไม่ได้รับการดูแลรักษา ขาดการบำรุง  ทำให้เซลล์ผิวที่ริมฝีปากตาย เป็นสาเหตุของความหมองคล้ำ ไม่สดใสได้     ปัจจัยที่ทำให้ริมฝีปากแตกแห้ง  เช่น  ความร้อน  อากาศแห้ง  ดื่มน้ำน้อย    ยารักษาโรคบางชนิด เช่น ยาแก้แพ้  ทำให้ริมฝีปากแห้งได้

3.  ผลิตภัณฑ์ที่มีโอกาสสัมผัสกับริมฝีปาก  

         เช่น  ลิปสติก  ยาสีฟัน  เป็นต้น อาจมีส่วนผสมที่ระคายเคืองริมฝีปาก  หรือ ทำให้แพ้  ริมฝีปากอักเสบ เป็นสาเหตุทำให้ริมฝีปากดำและหมองคล้ำได้   ส่วนผสมในผลิตภัณฑ์ที่อาจทำให้แพ้หรือระคายเคือง  ได้แก่  สี  น้ำหอม  แอลกอฮอล์ สารกันเสีย เป็นต้น

4.  ปัจจัยที่ควบคุมยาก  ได้แก่

          4.1 โรคและการเจ็บป่วย    เช่น   Addison’s disease   เป็นโรคที่เกิดจาดต่อมหมวกไตไม่สามารถผลิตฮอร์โมนได้อย่างเพียงพอ ทำให้เกิดการผลิตเม็ตสีผิวขึ้นที่ผิวหนังและริมฝีปากได้  โรคท้องเสียทำให้ร่างกายขาดน้ำ ริมฝีปากแห้ง ไม่อวบอิ่มสดใส  โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคไต ทำให้การไหลเวียนโลหิตไม่ดี ริมฝีปากไม่สดใส่เปล่งปลั่ง

          4.2 ยารักษาโรค  ได้แก่  ยาสำหรับรักษาและป้องกันโรคมาลาเรีย  ยาฆ่าเชื้อบางชนิด  ยารักษาโรคมะเร็ง  ยาคุมที่มีปริมาณเอสโตรเจนสูง ๆ อาจเป็นสาเหตุทำให้ผิว และริมฝีปากดำ หมองคล้ำได้  

          4.3 กรรมพันธุ์   ความแตกต่างของเชื้อชาติ  และลักษณะที่แตกต่างกันของยีนที่เกี่ยวกับสีผิวในแต่ละคน  ทำให้ริมฝีปากมีความสดใสอมชมพู และความดำ หมองคล้ำที่แตกต่างกันไป  โดยผู้ที่มีเซลล์สร้างเม็ดสีผิวที่ชั้นหนังกำพร้ามาก  เมื่อเจอปัจจัยกระตุ้นก็มีโอกาสที่ริมฝีปากจะดำคล้ำมากกว่า

          4.4 ฮอร์โมน   เช่น  ในคุณแม่ที่ตั้งครรค์จะมีฮอร์โมนเอสโตรเจนในร่างกายสูง  กระตุ้นการสร้างเม็ดสีผิว  เป็นสาเหตุทำให้ผิวพรรณหมองคล้ำ  เป็นฝ้า  และริมฝีปากดำคล้ำได้ง่าย  โดยผิวพรรณและริมฝีปากดำคล้ำจากสาเหตุนี้  หลังจากคลอดแล้วริมฝีปากจะกลับมาเป็นปกติโดยธรรมชาติ  ไม่จำเป็นต้องใช้ผลิตภัณฑ์ใดเพื่อรักษา

          เมื่อทราบสาเหตุที่ทำให้ริมฝีปากดำ หมองคล้ำ และแห้งแตกแล้ว  การจะรักษาฟื้นฟู แก้ปากดำ หมองคล้ำ ให้กลายเป็นริมฝีปากอมชมพู สดใส นุ่มนวล เปล่งประกาย ก็ไม่อยากเลยใช่ไหมคะ   เพียงแค่หลีกเลี่ยงสาเหตุ และปัจจัยกระตุ้นร่วมกับการปรับพฤติกรรม และมีตัวช่วยอีกนิดหน่อยไม่ว่าจะไปปรึกษาคุณหมอที่คลินิค หรือวิธีง่าย ๆ ที่สามารถทำเองได้ทุกวันก็คือการใช้ลิปบาล์มที่ช่วยฟื้นฟู บำรุง เติมความชุ่มชื้น แก้ปากดำคล้ำหรือแห้งแตก เพียงเท่านี้  ริมฝีปากของทุกท่านก็จะกลายเป็นริมฝีปากอมชมพู ชุ่มชื้น นุ่มนวล สดใส เปล่งประกายอย่างแน่นอน    

ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก...

https://www.medicalnewstoday.com/articles/326104#treatment
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2671032/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3400707/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3692188/
https://www.youtube.com/watch?v=FVb1Af6tJZs
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20618553
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1473-2165.2010.00491.x
https://www.healthline.com/health/dark-lips#remedies
https://www.modernghana.com/lifestyle/10937/what-causes-dark-lips.html
https://dermnetnz.org/topics/postinflammatory-hyperpigmentation/
https://www.thehealthsite.com/beauty/this-bad-habit-can-darken-your-lips-and-it-isnt-smoking-k915-327789/
https://www.healthline.com/health/dental-and-oral-health/black-spots-on-lips
https://pantip.com/topic/37166202
https://www.doctor.or.th/article/detail/3444
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1402006
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/phpp.12423
https://lifestyle.inquirer.net/23949/causes-of-and-solutions-to-darkened-lips/
https://www.femina.in/beauty/skin/things-that-are-harming-your-lips-88914-1.html
https://www.medicalnewstoday.com/articles/326104#causes #dehydration